Kinh Bích Lịch sưu tầm

Cái giọt nước trong ấm mà đục
Chảy nhẹ nhàng theo rãnh mềm che
Mon men trên đường mòn vách lá
Đỉnh giọt chơi vơi đọng thình lình

Tôi thấm lợm giọt sương bằng lưỡi
Nếm vị nồng khao khát xinh xinh
Em nghiêng mình chào đón gió mới
Mắt lim dim che kín nụ cười
Bình minh thức dậy trong lòng đó
Đón chào rạo rực của sớm mai
Ai bảo em là công chúa say ngủ
Tôi nói em là hoàng hậu du dương
Đưa khúc nhạc tôi vào góc phố
Theo điệu đàn lệ úa tuôn rơi
Em đẹp như nàng tiên tóc xõa
Bờ vai em trắng tựa mây tơ
Tôi thẩn thơ lạc vào rừng tối
Mãi lần mò mà chẳng thèm ra
Đến khi em lần tay dìu dắt
Bước chân tôi ngã quỵ cuối đường tình

Kinh Bich Lich (tháng 10 năm 1999)
Tôi sắp sửa đóng cửa phòng triển lãm thì người thiếu nữ bước vào . Khi nhận thấy chỉ có tôi, ngồi ở chiếc bàn cuối phòng, nàng do dự, định trở ra . Tôi nhanh trí chào lớn :
- Bonjour!
Nàng đứng khựng lại, rồi gật đầu chào . Hình như là người Việt. Nhưng không hiểu sao tôi nghĩ nàng không nói tiếng Việt. Tôi tìm thiện cảm :
- Vous savez, je n'aurais vraiment aucun moyen de vous retenir.

Nàng không cười, cũng không trả lời . Chỉ đi về phía bức tranh gần nhất, bước chân ngượng ngùng.
Như thường lệ tôi không đứng dậy, để người xem tranh được tự nhiên. Lại phải lấy giấy bút ra vẽ nguệch ngoạc để chờ. Nhưng người thiếu nữ không làm tôi dửng dưng. Nàng đẹp. Có dáng cao thon, với bộ ngực nẩy nở. Cặp chân dài chắc nịch, cái mông nàng rung rinh theo nhịp bước bất giác làm cho tôi phải nhìn nàng trân trân không chớp mắt. Nàng là người Việt Nam đầu tiên đến triển lãm của tôi . Phải thú thật, cho tới hôm nay chẳng có mấy người đến xem, chưa bán được gì. Tôi kín đáo quan sát cô khách quý. Nàng ăn mặc lạ thường, một áo thêu nhiều màu như của dân tộc thiểu số ở Việt Nam, một quần đen ống thật rộng bó lại ở gót chân phô ra một cái hấp dẫn tràn khắp, một chiếc khăn quấn vải đen trên mái tóc để dài . Khoảng 25 tuổi, chắc nàng không thuộc loại con gái Việt Nam sinh trưởng ở đây .

Nhưng tôi đoán nàng sống ngoài cộng đồng người Việt, có chồng Pháp cũng không đáng ngạc nhiên. Lại một cô trí thức, đến với hội họa như một thứ văn hóa cần có để nói chuyện trong giới của mình. Và chỉ chú ý đến nghệ sĩ đồng hương trước một chuyến du lịch quê hương. Tôi thấy nàng đi từ bức tranh này qua bức tranh khác khá nhanh. Nàng đang làm cái tối thiểu của phép lịch sự, trước khi chạy. Nhưng tôi không thất vọng lâu, sau một lúc tốc độ thưởng thức của nàng giảm dần. Và nàng ngừng hẳn trước bức tranh khỏa thân của đôi trai gái đang âu yếm mà tôi vừa ý nhất trong lần triển lãm này . Cũng được một điểm gặp gỡ. Tôi chỉ biết vẽ trừu tượng, bức tranh không có tựa, ai muốn gửi gì vào đó cũng được. Nàng đứng lâu trước một sự khắc khoải của tôi, không biết nàng nghĩ gì. Nhờ vậy tôi có thể ngắm nhìn mái tóc đen láy chảy dài xuống quá nửa phần lưng. Ở chỗ đó nàng đã bất ngờ quay lại nhìn tôi . Hình như có chút dao động trên nét mặt. Một cái gì đó làm hai cặp mắt vướng nhau, vừa muốn tránh, vừa không chịu thua . Khoảng khắc đủ dài để nàng trở về kịp sự lạnh lùng. Từ đó tôi chỉ nhìn được lưng nàng trước những bức tranh cuối cùng. Khi xong, người thiếu nữ gật đầu chào nhanh, tiến thẳng về phía cửa . Tôi rút danh thiếp, nói với theo:
- S'il vous plait...
Nàng quay phắt lại, giọng khó chịu :
- Ông có thể nói tiếng Việt.
Tôi bị bất ngờ:
- ... Xin lỗi cô .Vì tôi không chắc cô là người Việt.
Tôi đứng dậy, đi về phía nàng. Nàng quay hẳn người lại, nhìn thẳng vào mắt tôi, sẵn sàng. Tôi chọn một câu hỏi chuyên nghiệp:
- Tôi muốn hỏi, qua tờ báo nào cô đã biết có triển lãm này ?
- Tôi đến thăm bạn ở gần đây . Đi qua thấy có tranh của người Việt thì vào .
- Thật là hân hạnh cho bản thân tôi .
- Ông đừng mỉa mai . Ông hỏi thì tôi trả lời . Tôi ít đọc những bài báo phê bình nghệ thuật.
Không có lý do gì tôi để cô này ngổ ngáo như vậy . Nhưng tôi vẫn tạm cười hòa:
- Cô có lý, đọc phê bình nghệ thuật nhiều khi chẳng hiểu gì cả. Tôi chỉ thích đọc những bài nói về tôi . Để coi người ta hiểu được tranh mình đến đâu .
Nàng tưởng cần phải có ý kiến về những tranh mới coi:
- Tranh của anh...xin lỗi cho tôi nói thẳng là nó hơi dâm và lộ liễu với những cảnh ái ân thừa thải. Nhưng có lẽ vì tôi không đủ trình độ thưởng thức.
- Cái khéo của cô là chê mà người ta không biết. Nhưng như vậy hơi mất công. Đã chê thì phải làm cho người ta đau điếng.
Cái suýt cười của nàng làm không khí chợt hòa giải, ngoài ý muốn của tôi . Đến gần nàng hơn, tôi mất hiếu chiến, thiếu nữ không thể đáng ghét như những câu nói của nàng. Nàng và tôi cùng thiếu lời nói tiếp. Im lặng làm nàng phải nhìn lại một vòng căn phòng. Tôi nói qua chuyện khác:
- Tôi có cảm tưởng cô ở Pháp đã lâu . Cô đừng trả lời nếu câu hỏi thọc mạch vô duyên.
- Anh nói năng đúng là Bắc kỳ. Em qua Pháp từ năm 10 tuổi ... Nhưng sao tôi đi kể đời tôi cho ông nghe?
Nàng đã lỡ xưng em. Tôi lấy giọng thản nhiên:
- Anh thấy trong trường hợp đó những người ở đây thường quên tiếng Việt, nói tiếng Pháp.
- Em giữ tiếng Việt để thư từ với mẹ em còn ở Việt Nam. Và mấy năm gần đây, em về đó làm việc mỗi năm nhiều lần.
- Anh chưa về lần nào từ khi qua đây . Từ năm 1967. Em làm việc gì ở Việt Nam? Anh không tưởng tượng em là một bà Việt kiều đi buôn hột xoàn hay đồ cổ.
- Họa sĩ như anh thì có hơn gì. Em làm nghề điện ảnh. Chỉ mới phụ tá đạo diễn được hai phim rẻ tiền ở đây . Nhưng em đang muốn làm phim ở Việt Nam, nên về nhà thường xuyên. Thôi em về.
- Em đã đọc tên họ anh trên cửa vào . Nguyễn Văn Khải . Em cầm danh thiếp này, có thêm địa chỉ và điện thoại . Anh thấy cần một hôm khác để chúng mình trao đổi về những gặp gỡ giữa điện ảnh và hội họa . Nàng lấy trên tay tôi quyển sổ và bút chì, ghi tên và số điện thoại của mình:
- Em ở một mình. Nếu em đi vắng, anh được quyền để lại một vài câu pha trò, đừng quá vô duyên.
- Em tên Mân?
- Tên lạ.
- Anh muốn nói là quê mùa ? Cũng không sai . Gia đình em là nông dân, sống ở Hòa Bình.
Ở thành phố Paris này, tôi chưa từng gặp một người di tản đến từ nông thôn miền bắc Việt Nam. Chuyện người Việt ở đây quả thật có nhiều cuộc đời kỳ lạ. Tôi ngẩn ngơ nhìn theo Mân, cho đến khi nàng bước xuống trạm métro đầu đường.

__________________________________________________

Phải đến bốn lần điện thoại tôi mới rủ được Mân đi ăn tối lần đầu . Khi thì nàng đang ở trong một giai đoạn làm việc căng thẳng, khi thì nàng bận chuẩn bị một chuyến về Việt Nam. Lần nào nàng cũng hứa sẽ gọi lại tôi sau . Tôi đã tính sẽ tiếp tục gọi cho đến khi nàng yêu cầu ngừng.

Nhà Mân ở quận 7, một khu nhà giàu của Paris. Nhà xây vào những năm 30 bằng đá mài, thuộc loại immeuble bourgeois , một niềm hãnh diện của Paris. Dĩ nhiên tôi thắc mắc làm sao cái nghề phụ tá đạo diễn phim có thể cho phép Mân ở một mình một nơi đắt tiền như vậy . Hoặc bố mẹ nàng có tiền của, hoặc nàng có một ông chồng ly dị hay một nhân tình triệu phú. Khi Mân mở cửa, tôi thấy nàng còn đẹp hơn lần trước. Tối nay Mân là một thiếu nữ sang trọng trong một bộ đồ hoàn toàn đen bó sát thân người. Cặp nhũ hoa lồ lộ hiện rõ qua lớp quần áo bó sát. Một đôi vòng bạc to đeo tai, một sợi dây chuyền vàng nằm gọn lỏn giữa ngực, nàng đã chuẩn bị xong. Tôi định hôn má nàng. Nàng từ chối với nụ cười nhẹ :
- Mình là người Việt Nam mà.
Mân đi vào bếp :
- Anh ngồi một tí. Em có nụ vối mời anh.

Căn phòng tiếp khách rộng và ít đồ đạc. Thoáng nhìn chỉ thấy một đàn dương cầm, một ghế canapé da dày màu đen, một bàn thấp bằng gỗ orme , và vài chiếc gối lớn để dưới đất thay ghế. Tường trắng làm nổi bật một thạch bản của Zao Wou Ki và một bức tranh nhỏ của Bùi Xuân Phái .

Tôi nhìn thấy một nón lá thêu miền Trung Việt Nam dùng làm lồng đèn. Sách không đủ kệ, được xếp thành nhiều chồng trong một góc. Một bó hoa rừng to nằm trên sàn gỗ chờ lọ cắm. Bộ máy nhạc đang để nhỏ một bài của Trịnh Công Sơn.
- Bao nhiêu năm rồi còn mãi ra đi Đi đâu loanh quanh cho đời mỏi mệt... Trăm năm vô biên chưa từng hội ngộ Chẳng biết nơi nào là chốn quê nhà...
Khi Mân mang bộ đồ trà ra, tôi đến ngồi sát bên nàng trên canapé. Tôi để tay lên lưng nàng. Mân gỡ nhẹ ra :
- Anh uống đi . Nước vối không sợ mất ngủ.
Tôi cố chậm rãi hớp một ngụm trà còn nóng. Rồi bàn tay tôi được ở lâu hơn trên đầu gối nàng. Hình như có tiếng tách trà va chạm vào chiếc đĩa nhỏ.
- Mình đi ăn đâu hả anh?.
Đùi nàng chấp nhận để tôi đi lên một lúc trước khi tay nàng cản lại .
- Nước nguội bây giờ anh.
Tôi rời vùng vải mỏng lên phần vai ở trần. Đi theo viền cổ đến mân mê gáy nàng.
- Anh, mình còn thì giờ.
Mân đã quá gần. Đôi môi nàng định khép lại khi tôi đến, nhưng lưỡi nàng ra đón khi tôi vào . Những khuy cài mở dần các con đường dẫn vào cái ấm nóng của da thịt nàng.
- Đừng anh.

Và tôi bắt đầu nhận thấy cả người nàng run rẩy . Hơi thở nàng càng gần thì sự sợ hãi càng rõ. Tôi cảm thấy nàng căng thẳng tột độ khi những ngón tay tôi tìm được đầu vú nhỏ cứng hồng của nàng. Mắt nàng lim dim khi tôi xoa nhẹ trên đầu vú của nàng Tôi ngạc nhiên, Mân như thể còn trinh tiết.
Ý nghĩ đó làm tôi không kịp cởi bỏ hết quần áo nàng. Đến lúc tôi lo phần mình thì Mân ôm chặt lấy tôi, đôi tay và đôi môi hoảng loạn trên người tôi, như tìm một nơi ẩn trú, gần như muốn cầu cứu . Khi Mân kéo tôi nằm xuống ghế da,tôi định cho nàng tất cả sự trìu mến để xua đi cơn sợ hãi . Nhưng làm sao tôi có thì giờ âu yếm một thân thể mới khám phá, khi nó vừa khiếp hãi vừa khẩn khoản kêu gọi, khi nó đóng mở mỗi lúc thêm dồn dập? Tôi đã đè sát vào người nàng và dùng hai tay xé phăng đi lớp áo bên ngoàị Bây giờ nàng nằm trần truồng trắng muốt dưới mình tôị Thân nàng tiết ra hơi nóng tình áị Tôi lần mò xuống khuy kéo và tuột phăng chiếc quần tây mới may hôm quạ Hai tay tôi chụp lấy hai đầu vú nàng và bóp xiết, miệng tôi đặt trên miệng nàng mãi miết. Tôi rướng người lên phi nước kiệu và gục ngã khi con ngựa đã về tới đích. Phải đến khi Mân và tôi dịu hẳn, tôi mới cảm thấy một chút thất vọng. Mân đã không chảy máu . Tôi lỡ lời :
- Mân đâu có yêu lần đầu mà sao ...
Nàng im lặng một hồi lâu mới trả lời :
- Anh là người đàn ông Việt Nam đầu tiên trong đời em. Em sợ, có lẽ vì mong chờ sự gặp gỡ này quá lâu.
Sau đó tôi dẫn Mân đi ăn một tiệm cơm Đại Hàn. Nhìn nàng ăn là cả một sự thích thú. Từ cái mồm rộn rã đến cặp đũa rối rít, tất cả ở nàng như vui hẳn lên khi gặp những món ăn cay . Tôi chăm chú theo dõi Mân chạy nhảy trên những đĩa đồ ăn. Chờ đến khi sự nhộn nhịp trên bàn tàn hẳn, tôi mới nói:
- Anh thấy tình yêu chúng mình tuyệt vời vì là sự gặp gỡ của hai giai cấp. Mân ở một căn hộ rộng rãi gần tháp Eiffel. Anh chỉ có một gác trọ chật chội ở một ngoại ô nghèo .
- Anh bớt cải lương cho em nhờ. Nhà em ở là một trong những nhà của Gérard. Em chưa nói anh, Gérard là bố nuôi của em. Người Pháp, một vợ hai con. Cha em mất từ hồi em còn nhỏ. Lúc đó em có bệnh, Gérard gặp em ở Việt Nam, đưa em qua đây chữa bệnh và gia đình ông ta nuôi em. Gérard giàu lắm, anh biết không. Nhưng thôi . Chuyện đời của em phức tạp, anh đừng hỏi thêm. Em cũng sẽ không hỏi gì về đời anh.
Đêm hôm đó, tôi giật mình tỉnh dậy vì tiếng hét của Mân. Tôi thấy nàng mồ hôi đầm đìa, người run bần bật, mắt hãi hùng, nước dãi chảy ở mép môi . Tôi không biết cách nào xoa dịu nàng.
- Mân, chỉ là ác mộng thôi . Không có gì thật đâu .
- Mân tỉnh rồi mà.
Mân từ chối cử chỉ dỗ dành của tôi . Nàng ngồi dậy, thu hết người lại ở dưới chân giường. Tôi nhìn nàng ngồi như vậy, thật lâu trong bóng tối, bao nhiêu cảm giác lẫn lộn trong đầu tôi . Tôi liên tưởng đến sự sợ hãi của nàng lúc đầu tối . Có một niềm bất hạnh nào đó làm người phụ nữ này quá mong manh. Đến khi nghe những tiếng nấc nhỏ, tôi mới lại gần để nhặt những giọt nước mắt lã chã trên má nàng.
- Anh đừng hỏi gì em, anh Khải . Chắc tại vì tối nay ăn ớt nhiều quá.

Truớc khi đi tìm lại giấc ngủ, Mân đặt tay tôi ở vùng lông phía dưới của nàng, nhờ tôi dắt về nơi yên tĩnh. Tôi thấy bàn tay tôi ấm áp lạ thường. Tôi thấy tôi yêu Mân hơn bao giờ hết Mân bây giờ là của tôi, vùng lông ấy cũng là của tôi Thỉnh thoảng, những giấc ngủ của Mân ti nghiệp như vậy . Chỉ về sau tôi mới hiểu, có một quá khứ đã bám vào Mân từ khi nàng trở về với quê hương.

Thường Mân và tôi chỉ sống với nhau trong những khoảng thời gian ngắn, không quá một hai tuần, cách nhau nhiều tháng. Mân tìm đến tôi mỗi khi ở trong nước qua, hay khi nàng muốn ở cạnh một người đàn ông Việt Nam sau một thời gian ở Pháp.

Rồi một ngày nàng lại ra đi, trở về cái thế giới riêng tư của mình, ở Paris hay tận nơi quê hương. Đã có lần Mân điện thoại thức tôi dậy vào lúc 6 giờ sáng, khi nàng mới từ Hà Nội đến phi trường Roissy . Và nàng cũng có thể chia tay tôi ở giữa vườn Montsouris, cho dù là một buổi chiều đầu xuân có nắng mới . Vậy mà tôi lúc nào cũng có thì giờ cho nàng. Mỗi lần, Mân xuất hiện như một ngọn gió hay một ánh nắng lạc mùa, và biến mất như cái vô thường của mọi niềm hạnh phúc. Nàng không cho tôi biết gì về quá khứ và cuộc sống của nàng. Có lẽ nàng còn một hành trình để đi một mình, chỉ cần đây đó một vài nơi để nghỉ chân, tìm sự lắng đọng. Nàng cũng không muốn đi sâu vào cuộc đời của tôi, ngừng lại trước những im lặng tôi muốn giữ.

Cuộc trao đổi giữa Mân và tôi chỉ đứng ở hiện tại, không lục lọi quá khứ, cũng không có những dự tính cho tương lai . Nhưng trong phần tình cảm Mân dành cho tôi, nàng cho chân thật và giản dị, không đắn đo, không điều kiện, không chờ đợi được trả đáp. Mân như thế, vừa ích kỷ vừa rộng lượng. Không biết đến bao giờ người thiếu nữ này còn ở trong tôi như một sự thật không đầy đủ, làm tôi cứ để vào đó bao nhiêu tưởng tượng và ước mơ, và rạo rực thèm khát ái ân .

Mân có nhiều may mắn. Nhờ sự giàu có của gia đình Gérard, tuổi trẻ của nàng là tuổi trẻ của những cô gái lớn lên trong một môi trường không thiếu thốn, ở xã hội văn minh này . Mân không phải tranh đấu để giành một chỗ đứng trong xã hội . Nàng cũng không gặp những khó khăn hòa nhập của một người đến từ xa . Lối sống ít ràng buộc của nàng là một ưu đãi nằm ngoài tầm tay của phần đông mọi người . Nàng may mắn đến độ không có một ý thức rõ ràng về giá trị của lao đng và đồng tiền. Hồi trẻ, Mân đã tiếp nhận cái giáo dục của những gia đình tư sản lâu đời ở Pháp, trang bị cho con người một sự hiểu biết rộng về văn hóa và văn học nghệ thuật. Từ sớm, Mân đã làm quen với nhạc cổ điển, chơi dương cầm, thích Brahms, Debussy và những opéras của Rossini . Về ca nhạc, đến bây giờ nàng vẫn không thích những loại nhạc trẻ bằng những bản nhạc của Brassens, Brel và Ferrat. Nàng biết nhiều về các trường phái hội họa, hay đi xem triển lãm, và mê tranh của Klee, Miro .

Thế giới văn chương của nàng đi từ Duras đến Garcia Marquez, Kundera, rộng hơn thế giới thơ còn ngừng ở Aragon và René Char. Gérard đã giúp nàng tìm hiểu kịch của Brecht, và nàng thường theo vợ Gérard đi xem những buổi trình diễn múa hiện đại, nhất là những biên đạo của Martha Graham và Pina Baush. Không phải ngẫu nhiên mà Mân đến với ngành điện ảnh, từ lâu nàng đã sống với nghệ thuật của những Bergman, Antonioni, Tarkovski . Có lần, nghĩ về những sở thích này, tôi nói với Mân:
- Anh chưa gặp một cô Á châu nào có đầu óc và con tim Tây phương đến như Mân. Mân là một bà đầm da vàng.
- Anh sai lầm to . Có người Pháp nào như em, có thể ngồi xổm hàng giờ, thích ăn đủ loại mắm, không chê thịt chó khi có rượu đế Hưng Yên đi kèm. Em còn có thể kể cho anh biết bao nhiêu tên các loại cây cỏ và hoa dại của rừng núi Việt Nam.

Vấn đề hình như phức tạp hơn tôi tuởng. Trước khi gặp tôi, Mân không có cơ hội làm quen với những người Việt ở Pháp. Tôi đã dẫn nàng vào các giới khác nhau trong cộng đồng. Khi đó mới nhận thấy hết sự khác biệt giữa nàng và những người Việt tôi quen ở đây . Những thực tập sinh ở trong nước qua nhìn Mân như một người mất gốc. Nàng chẳng biết gì về văn hóa lịch sử Việt Nam. Nói thích văn học mà thơ Kiều không thuộc được một đoạn, ngày nay một tên tuổi như Nguyễn Huy Thiệp cũng còn chưa đọc. Đã vậy, làm nghề điện ảnh mà mù tịt về phim ảnh Việt Nam. Trong giới người di tản đến đây sau này, có người nói Mân có cái kiêu ngạo của một kẻ chưa bao giờ nếm mùi khổ cực. Cô này chơi trò phụ nữ tự giải phóng theo kiểu thiên tả bơ sữa ở bên này . Hay đi về Việt Nam chẳng qua vì thân Việt cộng. Những người ở Pháp đã lâu thì nghi ngờ Mân là một phụ nữ thích sống thác loạn.
Tiếp theo>>